Ders Çalışma Alışkanlığı Kazandırma
Ödev Yapma – Ders Çalışma Alışkanlığı Kazandırma
Çocuklar okula başladıkları zaman ödev yapmakta zorlanabilirler. Ödev yapmamak için "Yorgunum", "Kolum ağrıyor", "Hastayım" vb. bahaneler üretebilirler, yaparken sık sık ödevleriyle alakasız konularda sorular sorabilirler ya da bir şeyler anlatmak isteyebilirler, sık sık mola vermek isteyebilirler, ödevleri olduğunu saklayabilir ya da "Yapmıycam işteee!" diye sizinle inatlaşabilirler.
Özellikle oyun çağında olan çocuğun ders çalışma alışkanlığı kazanması anne – babalar için dönem dönem zorlayıcı bir süreç olabiliyor. Aşağıda sıraladığımız önerileri uygulayarak çocuğunuzun ders çalışma alışkanlığı kazanmasına yardımcı olabilirsiniz.
Neden okul, neden ödev?
Neredeyse bütün gün oyun oynarken okula başlamak çocuk için çok farklı bir deneyimdir. Anasınıfına gitmiş olması, evdeki abi/ablasıyla yıllarca okul yollarını arşınlaması, okul bahçesini bir oyun parkı gibi kullanması ilkokul öğrenciliği hakkında bilgi sahibi olduğu anlamına gelmez. Okula neden geldiğini, ödevlerin ne için gerekli olduğunu ve çocuğunuzdan ne beklediğinizi kendisine açıklayın.
Neden yapmak istemiyor?
Ünlü psikolog Prof. Dr. Üstün DÖKMEN, Küçük Şeyler-3 kitabında şöyle der; "Çocuğumuz çalışmazsa "çalış" diye onu zorlarız; ancak bir makine çalışmadığı zaman makineyi zorlamayız, çalışmama nedenini araştırırız. Çalışmayan bir makinenin karşısına geçip otuz defa "çalış" diye bağırmayız veya tepki vermeyen bir düğmeye kırk defa basmayız. Bir makine çalışmazsa, bu durumun nedenini araştırırız, tamirciye danışırız. Peki, bir makine çalışmadığı zaman bunun nedenini araştırıyoruz da, bir insan çalışmadığında niçin bunun nedenini araştırmıyoruz?
Çocuğunuzun ödev yapmamasının altında onlarca neden olabilir. Bunlardan birkaçı;
· Yorgunluk
· Hastalık
· Alışkanlıklar
· İnce kasların gelişmemesi sonucu kalem tutarken yaşanan sorunlar
· Başaramama
· Başaramama kaygısı
· Oyun oynama isteği
· Korku
Çocuğun ödevlerini yapmama nedenini bilmeden onun için uygun bir yöntem seçemeyiz. Çocuğunuzla konuşun, duygu ve düşüncelerini çekinmeden size söyleyebileceği bir ortam yaratın, sabırlı olun ve çözüme yönelik önlemler alın.
Sizin sorununuz değil!
Rehberlik servisi olarak en sık karşılaştığımız durumlardan biri de ödev yaptırırken çocukla inatlaşıp sinir krizi geçirmenin eşiğine gelen veliler. Çocuğunuzun ödevini yapmamak için bahaneler üretmesi gayet yaşına uygun bir davranış. Bu nedenle sizin yapabileceğiniz tek şey sabırlı olmak. Çocuğunuzun ders çalışmak istememesini kendinize yapılmış bir "söz dinlememe" hadisesi olarak değerlendirip kendinizi yıpratmayın; bunun doğal ve atlatılabilir bir durum olduğunu kendinize hatırlatın. Sinirlerinize hâkim olamayacağınızı hissettiğinizde kendinize ufak molalar verin.
Ayrıca çocuğunuzun ödevlerini kendi kriterlerinize göre değerlendirmeyin. Hata yaptığında uyarın, doğrusunu göstermeye çalışın. Ancak çocuğunuz doğru yaptığı zaman sırf yazısını, yapış şeklini beğenmediniz diye mücadeleye girmeyin.
Çocuğunuzu kendinizle ya da büyük kardeşleriyle kıyaslamayın!
"Ben çok çalışkan bir öğrenciydim", "Benim yazım çok güzeldi" veya "Ablası gelir gelmez ödevlerini yapardı. Bu çocukta hiç yok böyle bir şey" benzeri ifadeler size sinirlenmekten başka fayda sağlamaz. Her çocuğun potansiyeli farklıdır. Öncelikle bunu kabullenin. Başkalarıyla kıyaslanan çocuk başarısızlık hissiyle yüzleşmektense beklenen davranışı hiç yapmamayı seçebilir.
Sizin sorumluluğunuz değil
Çocuğa ödev yapma alışkanlığı kazandırmak sizin göreviniz; ancak onun yerine ödevleri yapmak kesinlikle değil! Öğretmen kızacak diye çocuğunuzun yerine ödevlerini yapmayın ya da tamamlamayın. Gerekiyorsa çocuğunuz birkaç gün ödev yapmadan ya da eksik ödevle okula gitsin ve sonuçlarını yaşasın. Böylece davranışlarının, yaptıklarının ve yapmadıklarının sorumluluğunu almayı öğrenecektir.
Bir alanda sorumluluk, her alanda sorumluluk
Evde ya da çalıştığınız yerde yapmanız gereken işleri her zaman başkası yapsa iş yapmak ister miydiniz? Her işi başkası tarafından yapılan, hiç sorumluluk almayan çocuk ödev sorumluluğunu da almak istemeyecektir. Çocuğunuza eşyalarını, oyuncaklarını toplamak, sofra hazırlama ve toplamada yardımcı olmak, yatağını düzeltmek vb. gibi yaşına ve gelişimine uygun sorumluluklar verin. Ödev yapmanın da kendisinin bir sorumluluğu olduğunu öğretin.
Dinlenme
Çocukların hareketliliğini görünce pillerinin hiç bitmediğini düşünürüz. Ancak her çocuk için okuldan gelir gelmez ödeve oturmak mümkün değildir. Çocuğunuzun okuldan geldikten sonra dinlendiğinden ve ders çalışmaya hazır olduğundan emin olun. Dinlenme süresi her çocuk için farklı olacaktır. Gözlemleyerek kendi çocuğunuz için en doğru dinlenme süresini ayarlayabilecek kişiler sizlersiniz.
Ders çalışılacak ortamı düzenleyin
Öncelikle çocuğunuzun ders çalışabileceği bir ortam sağlayın. Sürekli aynı mekanda ders çalışmak çocukların konsantrasyonunu artıracaktır. Bu nedenle imkanlarınıza göre çocuğunuzun odasının ya da evin bir köşesini ders çalışma alanı olarak belirleyin.
Ayrıca ders çalışıldığı sırada evdeki tv, bilgisayar vb. dikkat dağıtıcı unsurların kapalı olmasını sağlayın. Okula gitmeyen küçük çocuğunuz varsa büyük çocuğunuzun ödev yaptığı zamanlarda küçük çocuğa da boyama gibi görevler verebilir ya da uyku saatlerini büyük çocuğun ders çalışma saatlerine göre ayarlayabilirsiniz.
Ders çalışma alışkanlıklarını düzenleyin
Çocuğunuzun özelliklerine göre çalışma sistemini düzenleyin, verilecek molaları, ya da mola verilmeden önce yapılacak görevleri belirleyin. Çocuğunuzun durumuna göre kaç satır ya da sayfa da bir mola vereceğinizi planlayın, zamanla iki mola arasındaki süreyi uzatın.
Günlük aktiviteleri ve zamanı düzenleyin
Sorumluluk gibi disiplinli yaşam da belirli bir düzen çerçevesinde gerçekleştirilirse alışkanlık haline gelir. Gün içinde yaptığınız en basit aktiviteleri bile belirli bir düzene oturtmaya çalışın. Yemek yeme, oyun oynama, ödev yapma, çalışma, ev işleri vb. durumları "yemek zamanı", "oyun zamanı", "ödev zamanı", "dinlenme zamanı", "gezme zamanı", "ev işleri zamanı" vb. gibi başlıklarla sunmak ve bu zamanların gün içinde belirli bir düzende olması zamanla çocuğunuzun "ödev zamanı"nda başka aktivitelerle ilgilenmesini azaltacaktır.
Cesaretlendirin ve Ödüllendirin
Kendi çocukluğunuzu, iş ya da ev hayatınızı bir düşünün. Yeni öğrendiğiniz bir şeyi uygularken biraz tedirgin hissetmez misiniz? Çocuğunuz da yeni şeyler öğreniyor ve doğal olarak bunun kaygısını yaşıyor. Çocuğunuzla yeni şeyler öğrenirken zorlanmanın doğal olduğunu konuşun ve onu cesaretlendirin.
Çocuğunuz ödevini yaptığı zaman ona küçük ödüller verebilirsiniz. Yalnız ödülün, çocuğunuzun yaptığı görevle orantılı olmasına dikkat edin. Ödülün illa ki maddesel olmasına gerek olmadığını unutmayın. Çocuklar için takdir-teşekkür edilmek, içten bir "aferin" almak, ailece geçirilen vakit her türlü oyuncaktan daha değerlidir.
Çocuğunuza güvenin
Çocuğunuzun kendine güvenmesi için kendisine güvenildiğini hissetmesi gerekir. Çocuğunuza güvenin; yapamayacağına güvenmediğiniz konularda bunu kendisine hissettirmeyin. Yapamadığında ya da yanlış yaptığında eksiklerini göstererek ona yardımcı olun, "daha iyisini yapabilirsin" vb. cümlelerle onu motive etmeye çalışın.
Kurallar ve kararlılık
Verdiğiniz sorumluluk ve koyduğunuz kuralların uygulanmasında kararlı olun. Bir kere düzeni bozulduğunda ya da kuralı çiğnediği halde hiçbir yaptırım olmaksızın istediğini elde ettiğinde kuralları uygulamanız zorlaşacaktır. Bu nedenle keyfi olarak düzeninizden çıkmayın, çıktığınız zaman bunun nedenini çocuğunuza açıklayın ve tekrar planladığınız düzene döneceğinizi belirtin. Ayrıca, çocuğunuzun ağlayarak, inatlaşarak vs. kuralları yıkmasına izin vermeyin.
Örnek olun
Çocuklar çoğu davranışı etrafında örnek aldığı kişileri gözlemleyerek edinir. Siz evdeki düzeni, sorumluluklarınızı aksatırken, evin kurallarına uymazken, elinizde sürekli telefon, tablet vs. dolaşırken çocuğunuzdan bunu yapmamasını beklemek biraz zor olacaktır. Bu nedenle çocuğunuzun kazanmasını istediğiniz davranışa örnek olun.
Hasan Özvarnalı İlkokulu
Rehberlik Servisi